Kıtalar Arası Binbir Hece
Leman J. Koç ile
Дуния кесинг тенгли бирди...( ТАМАРА БИТТИР )
ЛЕМАН КОЧ
Кочхарланы Леман, 1963 жылда Ескишехирде тууганды. Биринчи беш жылны Якапынарда окугандан сора,Ескишехирде мекямчылык колледжни бошаганды. 2001 жылдан бери Америкада жашайды. Бир жаш бла кызны ёсдюреди.
Кеси техника жаны бла билим алганлыкга, кёлю качан да адабиятха тартханды. Сабийлигинден башлап, назмуланы бек сюйюп, аланы окуп, жазып турганды. Назмучу битеудуния маданиятны, тюрк дуниясын да терен биледи, ниет дуния аны жашауунда баш болганлай келеди.
Тюрк тилинде жазган назмулары бла кысха хапарлары 2000-чы жыллада Тюрк адабият-санат журналлада басмаланнгандыла
Берфин Бахар едб. кюлтюр дергиси, 2005
Мави Ада санат ве едб. дергиси, 2006
Хершее Каршын санат, клт. ве едебият дергиси,2007
Кар едб. дергиси,2009
Шехир едб. Дергиси, 2006
Мевсимсиз,2008
с.Имге едебият, 2012
Миллиет газетеси санат еки, 2008.
Ата джуртну Ийнаклай (Диаспора Антоложиси-Джауджасус, Руссиа-2013)
Заман Караджхай Газетте (Джауджасус,Руссиа ) 2013'де джазган назмулары бла макалелери басмаланганды.
2014 жылда Леман Кочну Истамбулда тюрк тилинде «Атласта ер иле гёк арасы» - «Аламда жер бла кёк арасы» деген китабы басмадан чыкганды. Китапха атны Леманны бир назму тизгини бергенди. Китапха жыйылган назмуланы баш маганасы бу фикирде ачыкланады: «Журтум жокду мени былайда, назмуладыла мени журтум».
Америкада турганлыкга, назмучуну еси, оюму, сезими да Тюрк бла байламлыкларын юзмегенлерини юсюнденди китап. Тюркияда жашаган тюрк окуучула Леманны «Леман Жулиде К.» деп таныйдыла, ала назмучуга ыразылыкларын дайым билдиргенлей турадыла. Карачай - малкар тилде жазгалларында уа атасыны баш тукуму болган Кочхарларыны билдирирге сюйгенди.
Америкага кёчгенден сора Леман Коч он жылдан артык (2001-2012) Ню Ёркда тюрк тилде радиобериулени редаксиясында ишлегенди, ыйыкдан бир кере адабият бериулени бардырып турганды. Кёп белгили тюрк, америка, европа адабиятчыла бла ушакла етгенди, аланы назмуларын окуганды, жырларын ефирге салганды. Кеси назмулары бла да Америкада жашаган тюрклени шагрей етгенди.
Леман Кочну назмуларыны асламы битеу дуния адабиятда кенг жайылып тебреген верлибрни жангы формаларына кере куралгандыла.
Адабият бла джазмачылыкдан сора да ол кеси миллетине анатил-кюлтюр байламлы джумушла да етеди. Америка'да Карачай-Малкар дернек; АКБА'да медиа- арт - култюра ишлени бардырады.
Леманны назмулары - философия омладыла. Назмучу нени юсюнден жазса да, заман бла тенглешдире биледи, заманны учууун, жюрюшюн, талпыуун ангылаган назмучу "Дуния кесинг бла тенгди" деп айтады хар тизгининде.
Prof. ТАМАРА БИТТИР ( '' Ата джуртну Ийнайлай '' китабындан алынганды. )
KOÇHARLANI LEMAN / Leman J. Koç
Leman, Eskişehir'de tuugandı.
Birinçi beş cılnı Yakapınar elde, kalgan skollanı Eskişahar'da okup
İnşaat Teknical School'nu (podgotovka zdaniya)'nı boşagandı.
Koçharları, Canközleri, Akbayları bla Kipgeleri anı tukumlarıdı.
2001 cılından beri Amerika'da caşaydı. Ol teknical okul okugallıkga kölü kaçanda Literature'da
bolgandı. Sabiyliginden başlap, nazmulanı beg süyüp alanı okuvçusu-cazuvçusu bolgandı.
Türk tilinde cazgan nazmuları bla kısga öyküleri (rasskazı) 2005 cılında Türk edebiyat-sanat dergilede
(literature -art ) jurnal'da basılıp, bla:
Berfin Bahar edb. kültür degisi, 2005
Mavi Ada sanat ve edb. dergisi, 2006
Herşeye Karşın sanat, klt. ve edebiyat dergisi, 2007
Kar edb. dergisi, 2009
Şehir edb. dergisi, 2006
Mevsimsiz, 2008
s.İmge edebiyat, 2012
Milliyet gazetesi sanat eki (2008)'de
Ata curtnu İynaklay (Diaspora Antolojisi-Caucasus, Russia-2013)'de
Nur sabiy dergi (НУР Сабий Жоурнал)'da comakları, sabiy nazmuları (2016 - 2018, Rusya )
Zaman Karaçay Gazette (Caucasus,Russia ) 2013'de cazgan nazmuları bla makaleleri basmalangandı.
Nazmuların kesi Türk tilde cazgallıkga İngiliz tilge aylandırılgan nazmuları da bardı.
Türk tilde nazmularından bir kitap basmalanırga hazırdı. Artala Türk tiline bir kesek ara berip,
Karaçay literatur adabiyat tilini keliştirip ana tilinde cazarga başlagandı.
Cazmaçılıkdan sora da ol kesi milletine anatil-kültür bla baylamlı işle de etedi.
Amerika'da Karaçay-Malkar dernek; AKBA'da media- art - kultüra işleni bardırgan bla kalmay,
kesi didaktörlügü bla 2010 - 12 cılla arasında Newyork'da bir Türk radyoda şiir-adabiyat programları
etip Amerika'da caşagan Türk halkı üçün de anga tüşgen til cumuşun etgendi.
KİTAPLARI:
- Mingi Tavnu Kol Izları ( Karaçay-Malkar adabiyatı antologiası, 2016)
- Cüregingde Asıra Meni (Tav tilde nazmuları, haparları, İngiliz/Türk tilde köçürmele)
SAVGALARI:
- Kralla arası Kırımşavhal maydal ( Cüregingde asıra meni-Adabiyat, 2016 )
- Kralla Arası Kırımşavhal maydal ( Mingi Tavnu Kol Izları -Ana til, Halk 2016)
BİYOGRAFİ
Eskişehir doğumlu.
Aynı kentte eğitimini tamamladıktan sonra sırasıyla Eskişehir, Bursa ve Yalova illerinde yaşamış daha sonra Amerika'ya yerleşmiştir. 2001 yılından bu yana ülkesinden uzak yaşamaktadır.
Yaşamının farklı kesitlerinde hep yazmasına rağmen bunları kendinde saklı tutan ve yayımlamayan Leman Julide,
yurtdışında yaşadığı derin ülke özlemi-ana diline tutunma çabası onu yazmaya daha çok itmiş, yazılarını 2004 yılından itibaren Edebiyat - Sanat dergi ve forumlarında paylaşmaya başlamıştır.
Yazdığı şiir ve kısa öyküler 2005 yılından itibaren Türkiye'deki edebiyat dergi ve gazetelerin sanat eklerinde yayımlanmıştır.
Berfin Bahar edb. kültür degisi, 2005
Mavi Ada sanat ve edb. dergisi, 2006
Herşeye Karşın sanat, klt. ve edebiyat dergisi, 2007
Kar edb. dergisi, 2009
Şehir edb. dergisi, 2006
Mevsimsiz, 2008
S.İmge edebiyat, 2012
Milliyet gazetesi sanat eki (2008)
Ата Джуртну Ийнаклай / Ata Curtnu Iynaklay, (KM Diaspora Antolojisi, 2013 Kafkasya/RUSYA
НУР çocuk dergisi, (2017-18 / Kafkasya, Rusya) ... bunlardan bazılarıdır.
Ayrıca 2010- 2012 yılları süresince Newyork'ta bir Türk radyosunda kendisinin hazırlayıp sunduğu
''KITALAR ARASI Bin bir Hece'' adlı bir edebiyat programını iki yıla yakın bir süre sürdürmüştür.
KİTAPLARI:
- Cüregingde Asıra Meni ( Karaçay-Malkar dilde şiir kitabı, 2016 )
- Mingi Tavnu Kol Izları ( KM edebiyatı antolojisi, 2016 )
Türkçenin zenginliğini yurtdışında farklı dilleri öğrenmeye başladığında daha çok anladığını ifade eden Leman, Türk dilinin esnekliğini, ses melodisini şiirlerinde betimleme ve hicivle göstermiştir.
Şu an basımına hazır şiir ve kısa öykülerden oluşan bir kitap dosyası bulunmaktadır.
Bir sürededir Türkçenin en eski kök-dil ailesinden biri olan ve ''Kıpçak Lehçe''nin özelliklerini taşıyan, ''Karachay- Balkar '' dilinde yazarak kendi şiir dilini geliştirmeye devam ediyor.
Bu dilde bir edebiyat antolojisi olan ''Mingi Tavnu Kol Izları'', '' Elbrus'un Parmak İzleri'' isimli kapsamlı bir edebiyat antoloisi ve yine aynı dilde '' Cüregingde Asra Meni'', ''Yüreğinde Sakla Beni'' adlı şiir kitabı basılmış ve bu iki eser Kafkasya'da ses getirerek en büyük ödül olan ''Kırımşavhalov edb. ve halk ödülleri''ni almıştır.
Şiir poetikası;
Şiirin diğer edebiyat kollarından çok farklı bir yerde tutulması gerektiğini, hatta şiirin başlı başına bir sanat olduğunu savunan Leman, her şiirin kendi kaderi olduğuna inanıyor ve ekliyor;
''O doğar, büyür ve zamanı gelince ölür. Bir insanın dünyaya gelmesi için nasıl ki, anne-baba aracı ise, şair de şiirin doğuşu için sadece bir araçdır. Yani asıl olan şair değil, şiirdir!
Şiir ki, hayatın akisidir. O akis suya da düşer, göğe de, toprağa da. Şair o akisin düştüğü bir başka yerdir. Peki, onun yüreğine çarpıp kağıda düşen her dize şiir midir? ... bana göre değildir. O, doğru dizeleri, dahası kelimeleri, heceleri ve hatta harfleri bulduğunda ''gerçek şiir'' dir. Kısacası şiir zor iştir, tıpkı hayatın kendisi gibi ... ''
*
Dildi ince ince işleyerek kendi şiir dilini oluşturan Leman J. Koç şiirinde, beraber, şiirin her anlamda özgür olması gerektiğini savunuyor ve kendi özgün dilinde yazarak şiirinin kanatlarında yol almaya devam ediyor.
Dizelerindeki felsefik bakış açısı ile okuyucusunu bilmediği dünyalara sürükleyen, şairimizin şiir yolculuğu dileriz hiç bitmesin.
NYCTÜRK Sanat/Edebiyat
